سند اطلاعات ایمنی مواد شیمیایی Material Safety Data Sheet (MSDS)
سند اطلاعات ایمنی محصول یا MSDS به مدرکی اطلاق می شود که در آن اطلاعاتی در رابطه با ماهیت ماده شیمیایی، شناخت خطرات بالقوه ماده و راه های کنترل آن را در اختیار ما می گذارد.
تقریبا تمام مواد شیمیایی که در صنعت یا آزمایشگاه مورد استفاده قرار می گیرند خطراتی برای سلامتی کاربران و محیط کاربری دارند و ضروری است تا دستورالعمل های اضطراری و اطلاعات ایمنی و بهداشتی پیش از مصرف محصول به کاربر ارائه گردد.
به منظور یکپارچه سازی قالب ارائه ی این سند، در سال ۲۰۰۴ در انستیتوی استاندارد آمریکا مطابق با استاندارد ANSI Z400.1-2004 فرمت ۱۶ قسمتی برای آن پیشنهاد شد تا از آن پس تمامی شرکت های تولید کننده مواد شیمایی در این قالب اطلاعات ایمنی محصول را ارائه دهند.
هرچند ممکن است با توجه به نوع محصول و قوانین ایمنی و بهداشت مربوط به هر کشور، تعداد بخش های سند بیشتر یا کمتر از ۱۶ باشد.
به صورت کلی اطلاعات زیر در ۱۶ بخش در برگه اطلاعات ایمنی محصول ارائه می گردد :
بخش ۱: اطلاعات کلی محصول
Section 1 : Identification of substance/mixture and of company/undertaking
نام محصول ، کد محصول، شرکت تولید کننده، اطلاعات تماس شرکت تولید کننده ، شماره و آدرس اورژانسی
بخش ۲: شناسایی خطرات محصول
Section 2: Hazards Identification
معرفی عمده خطرات محصول از قبیل خورندگی، سوزانندگی، آلوده کنندگی، سمی بودن و …
بخش ۳: ترکیب محصول / اطلاعات ترکیبات داخل محصول
Section 3: Composition/information on ingredients
اطلاعات مربوط به اجزاء تشکیل دهنده محصول ( بخصوص اجزای خطرناک آن) به همراه درصد آنها
بخش ۴: کمک های اولیه
Section 4: First aid measures
توضیحاتی کوتاه در رابطه با اقدامات درمانی اولیه در صورت بروز مشکلاتی نظیر :
تماس پوستی
تماس تنفسی
تماس گوارش
بخش ۵: اطلاعاتی در رابطه با خطرات آتش سوزی، انفجار محصول یا اطفاء آن
Section 5: Firefighting measures
در این بخش اطلاعاتی در رابطه با مقابله با آتش سوزی یا انفجار در محل نگهداری و یا در زمان مصرف محصول ارائه می شود. پس از مشخص شدن عامل بالقوه آتش زایی باید روش های اطفاء و وسایل حفاظت فردی مناسب نیز لحاظ شود.
بخش ۶: اطلاعات ایمنی در صورت انتشار ناخواسته ماده در محیط
Section 6: Accidental release measures
ارائه ی اطلاعات لازم در رابطه با خطرات انتشار ماده در محیط، آسیب های احتمالی آن و مواد خنثی کننده
بخش ۷: شرایط انبارداری و روش حمل
Section 7: Handling and storage
ارائه اطلاعات در رابطه با خطرات و ضایعات ناشی از جابجایی و انبارش نادرست و نحوه ی صحیح نگهداری مواد جهت جلوگیری از بروز واکنش شیمایی، حریق و …
بخش ۸: اطلاعات ایمنی هنگام کار و تماس با ماده
Section 8: Exposure control / personal protection
اطلاعاتی در رابطه با استفاده از لوازم حفاظت فردی، کنترل های بهداشتی و کنترل های زیست محیطی
بخش ۹: خواص فیزیکی و شیمیایی محصول
Section 9: Physical and chemical properties
خواص فیزیکی محصول از قبیل : رنگ ، بو ، حالت فیزیکی
خواص شیمیایی از قبیل : غلظت، ویسکوزیته، نقطه ذوب و جوش، فشار بخار و …
بخش ۱۰: پایداری یا ناپایداری ماده شیمیایی از لحاظ واکنش پذیری
Section 10 : Stability and reactivity
پایداری یا ناپایداری شیمیایی محصول در شرایط مختلف و همین طور میزان و شرایط واکنش پذیری ماده با دیگر مواد موجود در محیط و یا بدن انسان
بخش ۱۱: اثرات سمی بودن ماده شیمیایی
Section 11: Toxicological information
اثرات سمی بودن ماده یا محصول،شدت سمی بودن آن و نکاتی که باید زمان استفاده از محصول رعایت شود
بخش ۱۲: اثرات زیست محیطی
Section 12: Ecological information
اثرات محصول یا ماده شیمیایی بر طبیعت، محیط زیست و نحوه برخورد با پیامدهای زیست محیطی آن
بخش ۱۳: ملاحظات مربوط به دفع ماده در طبیعت ( به عنوان زباله)
Section 13: Disposal consideration
بخش ۱۴: نکات مربوط به حمل و نقل و بسته بندی
Section 14 : Transport information
اطلاعات ایمنی که باید زمان حمل محصول رعایت شود و اثرات زیست محیطی در صورت حمل نامناسب
بخش ۱۵: اطلاعات قانونی
Section 15 : Regulatory information
محدودیت های استفاده و کاربرد ماده، محدودیت های زیست محیطی و پیشنهادات برای برخورد ایمن با ماده
بخش ۱۶: ملاحظات
Section 16: Other information
در این بخش در صورت نیاز نکات و اطلاعات اضافی و تکمیلی ذکر می شود.